Το νερό στις Παραδόσεις

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας όλων των πρωτόγονων λαών. Όποιες και αν είναι οι πολιτισμικές του δομές, το νερό αποτελεί αστείρευτη πηγή δύναμης και ζωής: καθαρίζει, θεραπεύει, ανανεώνει και διασφαλίζει την αθανασία. Είναι το “ζων ύδωρ” ή το “αθάνατο νερό” της παγκόσμιας κοσμολογίας.

Η πλούσια Μυθολογία στην Αρχαία Ελλάδα περιλαμβάνει μύθους με αναφορές στη φύση και ιδιαίτερα στο νερό. Έχουμε τους Δαίμονες και τις Νύμφες των λιμνών και των πηγών, τους Θεούς των θαλασσών και των ποταμών. Αλλά και στις νεότερες θρησκείες το νερό αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο των θρησκευτικών παραδόσεων. Το Ισλάμ θεωρεί το νερό δώρο Θεού και μέσο καθαρμού. Στην ιουδαϊκή παράδοση είναι η αρχή της δημιουργίας και μία μορφή θεοφανείας. Στην Αγία Γραφή πολλές είναι οι αναφορές στους συμβολισμούς του.

Ως αέναη πηγή ζωής, του αποδόθηκαν μαντικές ιδιότητες και η χρήση του στα διάφορα στάδια της ζωής του ανθρώπου απέβλεπε στην κάθαρση και προσέβλεπε στην εξιλαστήρια δύναμή του. Έτσι όταν μια γυναίκα πάει να γεννήσει ρίχνουν νερό για να κυλήσει το μωρό σαν νεράκι ή όταν φεύγει κάποιος ταξίδι, ρίχνουν από πίσω του νερό για να κυλάει ο δρόμος του σαν νερό. Μετά το γάμο, η νύφη κάνει το “κέρασμα της βρύσης”, προσφέρει δηλαδή στη βρύση ψωμί ή καρπούς για να εξευμενίσει τις δυνάμεις του νερού. Ακόμα, στο θάνατο χύνεται όλο το νερό του σπιτιού για να ξεπλύνουν το μίασμα του θανάτου και όσοι μετέχουν στην κηδεία πρέπει να πλύνουν τα χέρια τους. Από αυτές τις παραδόσεις προέκυψαν πλήθος φράσεων και λέξεων που καταγράφηκαν λόγω του νερού όπως: “Έκανε μια τρύπα στο νερό”, “Μπήκε το νερό στ' αυλάκι” κ.α. που δείχνουν τον σημαντικό ρόλο στη ζωή μας.

Το νερό στη φιλοσοφία

Το νερό συνδέεται αναπόσπαστα με τη φιλοσοφία των λαών και ιδιαίτερα αυτών της ανατολικής Μεσογείου. Αναφορές στο νερό διακρίνουμε στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Το νερό των ποταμών συμβόλιζε την αρχή της ζωής και αυτό των θαλασσών το τέλος της. Επίσης κύριο ρόλο έπαιξε στις θεωρίες αρχαίων φιλοσόφων. Ο Θαλής ο Μιλήσιος υποστήριζε ότι το νερό είναι η αρχή του κόσμου, δηλαδή ότι όλα προέρχονται από αυτό και καταλήγουν πάλι σε αυτό. Ένας άλλος φιλόσοφος που πίστευε στο νερό ως γενεσιουργό στοιχείο, ήταν ο Αναξιμένης , που ήταν υπέρ της γνώμης ότι πηγή του κόσμου είναι το νερό καθώς και ότι όλα τα όντα αποτελούν συμπύκνωση αυτού. Περιγραφές τοποθετούν το νερό ως ένα από τα τέσσερα στοιχεία του κόσμου,όπως αυτές του Εμπεδοκλή του Ακραγαντινού, του Φιλοτή και του Νείκου ή ένα από τα τέσσερα στοιχεία του σώματος, όπως αυτή του Πλάτωνα. Ο Ηράκλειτος υποστήριζε: «Πάντα ρεί, πάντα χωρεί και ουδέν μένει». Ο δε Αριστοτέλης έλεγε: «Ζωτικότερον γής, ύδωρ».