Νερό και αθλητισμός

Η ζωή δημιουργήθηκε στο νερό, και απ’ αυτό συντηρείται. Σαν μια αταβιστική μνήμη, ο άνθρωπος θέλει να βρίσκεται κοντά σε νερό.
Φαίνεται ότι η έλξη για το νερό προέρχεται από τη γλυκιά, υποσυνείδητη, ανάμνηση των εννέα μηνών που ζήσαμε ως έμβρυα μέσα στο αμνιακό υγρό της μητέρας μας. Πράγματι, νεογέννητα και μωρά μηνών δε φοβούνται όταν πέσουν σε μια πισίνα κι αρχίζουν να κολυμπούν ενστικτωδώς. Εξαιτίας αυτού του φαινομένου, ορισμένοι παλαιοντολόγοι υποστηρίζουν ότι πριν από δέκα εκατομμύρια χρόνια το ανθρώπινο είδος πέρασε μια περίοδο υδρόβιας ύπαρξης.

Η άσκηση σαν συνειδητοποιημένη κίνηση στον άνθρωπο έχει άμεση σχέση με τη βιολογική και πολιτιστική του εξέλιξη. Η ανάγκη της άμυνας ή επίθεσης, η προσπάθεια περάσματος υδάτινης έκτασης, η αναρρίχηση σε δέντρα ή βράχους, γέννησε την ανάγκη για δρόμο, πάλη, άλμα, κολύμπι, χτυπήματα (judo-πυγμαχία) κα. Έτσι ο άνθρωπος οδηγήθηκε στο sport που σημαίνει κίνηση με ψυχαγωγικό χαρακτήρα.

Από τα πρώτα αθλήματα με τα οποία ασχολήθηκε ήταν αυτά που τον έφερναν σε επαφή με το νερό. Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος μάθαινε να επιπλέει στο νερό, να κολυμπά στη θάλασσα ή να διασχίζει ποτάμια και λίμνες. Οι Αιγύπτιοι από το 4000 π.Χ ασχολούνταν με κολύμβηση σε σύγχρονα στυλ, ναυτικά αγωνίσματα, ιστιοπλοΐα, κωπηλασία κ.α.

Στην αρχαία Ελλάδα, η κολύμβηση ήταν βασικό στοιχείο της εκπαίδευσης των νέων. Ως άθλημα η κολύμβηση άρχισε να εξαπλώνεται από το 19ο αιώνα ενώ ήταν παρούσα στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 μόνο για άνδρες.

Τα πιο γνωστά από τα αθλήματα που πραγματοποιούνται μέσα στο νερό σήμερα είναι τα εξής: Κολύμβηση, Υδατοσφαίριση (water-polo), Ιστιοσανίδα (windsurfing), Κωπηλασία, Κατάδυση

Έθιμα του νερού

Το έθιμο του «Κλήδονα» είναι από τα γνωστότερα ελληνικά έθιμα που χρησιμοποιούν το νερό. Πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου. Εκείνη την ημέρα, όλες οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονται σε κάποιο από τα σπίτια του χωριού. Εκεί υπάρχει ο «Κλήδονας»: ένα πήλινο δοχείο γεμισμένο με νερό. Κάθε κοπέλα τοποθετεί μέσα στον «Κλήδονα» ένα προσωπικό της αντικείμενο. Μετά, το πήλινο δοχείο τοποθετείται για όλη τη νύχτα στον κήπο του σπιτιού. Τη νύχτα αυτή, πιστεύεται πως ο «Κλήδονας» θα δείξει στα όνειρα της κάθε κοπέλας τον άντρα που θα παντρευτεί.
Ένα άλλο έθιμο, που πραγματοποιείται συνήθως την πρώτη ημέρα του χρόνου, είναι το λεγόμενο «τάισμα της βρύσης». Σύμφωνα με την παράδοση, το πρωί της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες πηγαίνουν στη βρύση του χωριού για να φέρουν το «καινούργιο» νερό. Στις τσέπες τους κρατούν διάφορα φρούτα ή γλυκίσματα, όπως σταφίδες, σύκα και καρύδια. Όταν φτάνουν στη βρύση την «ταίζουν», ρίχνουν δηλαδή τα γλυκίσματα μέσα στο νερό. Σε ορισμένα μέρη το νερό της Πρωτοχρονιάς θεωρείται πως είναι «αμίλητο»: όποιος το μεταφέρει από τη βρύση του χωριού προς το σπίτι, δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής! Στην Πελοπόννησο, το τάισμα της βρύσης πραγματοποιείται όταν γίνεται κάποιος γάμος. Το έθιμο λέει πως μετά την τελετή του γάμου η νύφη πρέπει οπωσδήποτε να πάει στη βρύση του χωριού, να την «ταίσει» και μετά να πάρει νερό για το σπίτι της. Σε αρκετές περιοχές, όποτε κάποιος φεύγει για ταξίδι μακρινό ρίχνουν μπροστά από τα πόδια του νερό. Ταυτόχρονα του εύχονται: «Να είναι ο δρόμος σου ελεύθερος, όπως ελεύθερο τρέχει το νερό». Τέλος, το νερό χρησιμοποιείται και σε έθιμα της Πρωτομαγιάς. Τότε οι κάτοικοι κάθε χωριού στολίζουν τη βρύση του χωριού με πολλά λουλούδια. Κρατούν, μάλιστα, το αρωματισμένο από τα λουλούδια νερό και το χρησιμοποιούν για να ζυμώσουν με αυτό το πρώτο ψωμί από τη νέα σοδειά σταριού.

Νερό και πολιτισμός

Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό. Οι δρόμοι των ποταμών και των θαλασσών προμήθευαν στις ανθρώπινες κοινωνίες όχι μόνο νερό για τις καλλιέργειες και μέσα διατροφής, αλλά κι έναν ασφαλή κι εύκολο δρόμο για τις μετακινήσεις, το εμπόριο, τις ανταλλαγές προϊόντων, αλλά και την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, των λαών, των πολιτισμών!

Για παράδειγμα, στη Μεσοποταμία, αναπτύχτηκαν οι πρώτες πόλεις ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη. Εκεί ανακαλύφθηκε ο τροχός, η πρώτη γραφή και αναπτύχτηκαν οι επιστήμες και οι τέχνες από τους Σουμέριους, οι oποiοι λάτρευαν το νερό ως θεότητα της γονιμότητας.

Η Αίγυπτος με τον μνημειώδη πολιτισμό της χαρακτηρίστηκε από τον Όμηρο «δώρο του Νείλου». Η εύφορη λάσπη που μεταφέρει ο ποταμός ευνόησε τις καλλιέργειες και την ανάπτυξη ενός μεγάλου πολιτισμού.

Στα επόμενα χρόνια η Μεσόγειος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας καθώς στις ακτές της εξελίχτηκαν αξιόλογοι πολιτισμοί όπως ο Ελληνικός, ο Ρωμαϊκός και ο Βυζαντινός με κέντρο το εμπόριο και τη θαλάσσια επικοινωνία.

Κατά την μεταγενέστερη αποικιοκρατία, οι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί δημιούργησαν σύγχρονες παραθαλάσσιες πόλεις σε κάθε ήπειρο. Αυτές με το πέρασμα του χρόνου εξελίχτηκαν σε σημερινές μεγαλουπόλεις. Πράγματι, σχεδόν όλες οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις είναι παραθαλάσσιες ενώ σπάνια συναντάμε μια πόλη την οποία δεν διατρέχει ένας ποταμός ή δε βρίσκεται σε θάλασσα ή λίμνη. Aρκετές ιδρύθηκαν, στις όχθες ποταμών (π.χ Πράγα), σε νησιά ποταμών (π.χ. το Παρίσι), στο κέντρο λιμνών (π.χ. η Στοκχόλμη), σε υψώματα (π.χ. η Αθήνα, η Ρώμη), σε κλειστές καμπύλες ποταμών (π.χ. η Βέρνη) κτλ.